Hoe creëer je een rijke speel leeromgeving?

Spelen is de meest natuurlijke manier om te ontwikkelen. Kinderen leren ook beter emoties te verwerken en grip te krijgen op de werkelijkheid. Dat is natuurlijk heel leuk gezegd, maar wat is spel eigenlijk? En… hoe zorg je eigenlijk voor een rijke speelleeromgeving, waar kinderen ook nog eens kunnen ontdekken en leren? Het bewust vormgeven van een speelleeromgeving is een belangrijke taak van jou als pedagogisch professional. Maar wat is dan eigenlijk een rijke speelleeromgeving? Aan welke voorwaarden moet een rijke speelleeromgeving voldoen?

We denken altijd maar dat spelen een doel moet hebben, want ja, het kind moet zich kunnen ontwikkelen. Maar eigenlijk is juist “het spelen en het bezig zijn” op zich al een doel. Tijdens spel is het kind vooral actief bezig. We hebben het dus niet over het luisteren naar een verhaal of puzzelen, dit is te passief.

Actieve speelleeromgeving

Waar kun je dan wel aan denken? Heb je weleens een kind de tafel zien dekken in de huishoek? Vader en moedertje zien spelen? Dit is nu echt een goed voorbeeld van actief spel. Het is daarbij belangrijk dat je ziet dat het kind plezier heeft in wat hij/zij op dat moment aan het doen is. Het is niet iets wat “moet” maar het kind heeft zelf de vrijheid om te beslissen waar het spel naartoe leidt. Je kunt natuurlijk stimuleren in spel, maar het spel moet wel vanuit het kind blijven komen.

Nu we weten wat spel is, is het ook nog belangrijk dat we weten hoe wij er dan als professionals voor kunnen zorgen dat de speelleeromgeving rijk genoeg is om te spelen, te ontdekken en te leren.

Fysieke en emotionele veiligheid

Wat we allemaal leren in de lessen bij Variva is dat veiligheid voorop staat, of dat nou in de kinderopvangbranche is of in een andere branche. Denk maar aan het eerste basisdoel in de kinderopvang van Marianne Riksen-Walraven: “Het bieden van fysieke en emotionele veiligheid”. Maar wat is veilig? Mag een kindje dan nooit vallen? Eigenlijk willen we met veiligheid zeggen dat kinderen zelfstandig of samen avonturen kunnen beleven in een ruimte waarbij aandacht is voor sfeer en gezelligheid. Kinderen kunnen binnen de veilige kaders en met de nodige orde en structuur competenties ontwikkelen.

Hoe doe je dat dan? Het is belangrijk dat de ruimte en materialen continu in ontwikkeling zijn, het voldoet aan de leefwereld van kinderen en speelt een rol bij het actuele thema. De ruimte en de materialen wisselen dus af. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een afwisselend thema-tafel of het aanpassen van de huishoek op het thema beroepen, door bijvoorbeeld van verschillende beroepen verkleedkleding aan te bieden. Zorg daarnaast voor een lekkere rustige chill of leeshoek waar kinderen zich kunnen terugtrekken.

Sociaal-culturele speelleeromgeving

Als laatste speelt de sociaal-culturele omgeving een rol bij een goede en rijke speelleeromgeving. Als bij het thema bakker blijkt dat het kind thuis bara’s of baklava’s bakt, dan bakken we niet alleen taarten maar ook bara’s en baklava’s. Ook bij de aanschaf van boeken letten we op de culturele diversiteit. Boeken of sprookjes uit andere culturen zijn een verrijking voor het assortiment en bieden kinderen uit andere culturen herkenning. Je kunt ook nog denken aan verschillende soorten/kleuren poppen in de de huishoek en materialen van allerlei culturen om spelactiviteiten mee te ondernemen, zoals een turks theeseetje een sari in kindermaat etc. Kinderen die merken dat hun achtergrond een vanzelfsprekende aandacht krijgen, zullen opener over hun ervaringen vertellen. Herken je al veel aspecten bij jou op de werkvloer? Of kan het toch nog beter en ga jij ook aan de slag om een (nog) rijkere speelleeromgeving te creëren voor jouw groep? 🙂

Geschreven door Kaajal Sardjoe

Tijdens onze kinderopvang bijscholing ”VVE-Basis ontwikkelingsgericht werken in de Voor en Vroegschoolse educatie”, leer je wat de kracht is van een rijke speelleeromgeving.